Nihal EGELİ / Amsterdam
William
Shakespeare’in “Hamlet” oyunu 400 yılın ardından Amsterdam’da ilk defa
Kürtçe sahnelendi. Oyun, “Olmak ya da olmamak’ repliği üzerinden
Kürtlerin varoluş sorununa da göndermeler yapıyor. Varoluşa ilişkin
Yönetmen Toksöz, “Kürt Hamlet’in sırtında yüzyıllık bir kimlik sorunu
var” diyor.
Hamlet 400 yıl sonra Kürtçe seslendi
“Var olmak mı yok olmak mı,
bütün mesele bu
Düşüncemizin katlanması mı güzel
Zalim kaderin yumruklarına, oklarına
Yoksa diretip bela denizlerine karşı
Dur yeter demesi mi?”
Tüm zamanların en büyük tiyatro yazarı olarak görülen İngiliz şair ve oyun yazarı William Shakespeare’in “Hamlet” oyunu akıllarda belki de en fazla ‘olmak ya da olmamak, bütün mesele bu’ sözüyle kaldı. Tekil ya da kolektif varoluş sorunu, o gün bugündür bu sözle ifade edilir oldu. Kürtler bu sözü hep başka dilde duydular, Hamlet’i başka dillerde izlediler hep. Danimarka prensi Hamlet’in trajedisini anlatan oyun, 400 yılı aşkın bir süre sonra ilk defa Kürtçe sahnelendi. Hollanda RAST Tiyatrosu ve Amed Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nun ortaklaşa gerçekleştirdiği Kürtçe Hamlet’in dünya prömiyeri Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da yapıldı.
Asırlık binada dünya prömiyeri
Oyun için seçilmiş mekan da bir o kadar tarihiydi. Oyun, 1894 yılında kurulmuş dünya çapındaki birçok oyuna ev sahipliği yapmış Amsterdam Stadsschouwburg Tiyatrosu’nda sahnelendi. Hollanda ve İsveç’in ardından Türkiye’de 8 ayrı kentte sahnelenecek oyunun dünya prömiyerini yüzlerce kişi izledi. Stadsschouwburg Tiyatro salonu doldu. Gösterim saatinde kapıdan bilet alabileceğini düşünen birçok kişi geri dönmek zorunda kaldı. Hamlet’i kendi anadillerinde izlemek için salonu dolduran sürgündeki Kürtler kadar Hollandalıların da oyuna ilgisi büyük oldu.
Kürt motifleriyle yeniden can buldu
Yönetmenliğini RAST Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni Celil Toksöz’ün yaptığı oyunda tiyatro severler, Danimarka’da babasının ölümünün intikamı için deliliğe soyunan Shakespeare’in Hamlet’i kadar Kürt Hamlet’i de buldu. İhanet, intikam, pişmanlık, aşk duygularını Kürt dilinde bir kez daha yaşadı.
Amed’de bir aileyi canlandıran Leyla Batgi ve Vural Tantekin’in anlatıcılığında dile gelen hikaye Danimarka Sarayı’nda geçse de Hamlet, Kürt motivleriyle yeniden can buldu. Ava Susê satan satıcıdan, intikam yeminini Amed kırığına özgü ‘Avare’ oyunuyla anlatan Hamlet’e, dengbêjlik geleneğinin örneği müziklere kadar oyun, sadece bir çeviri olmanın da ötesine geçti, evrenselle, köklü bir kültürü buluşturdu.
Şarkılar özel hazırlandı
Anlatı-müzik-görsellik üçlemesiyle kurulan oyunda Amed Şehir Tiyatrosu oyuncuları üstün bir performans sergiledi. Oyucular arasında Yavuz Akkuzu, Özcan Ateş, Elvan Koçer, Mesut Erenol, M. Emin Yalçınkaya, Serdar Geren, İsmail Oyur bulunuyor. Oyun metnini İngilizce’den Kürtçe’ye Kawa Nemir çevirdi. Kraliçe Gertrude rolündeki Rojda, Ophelia rolündeki Gülseven Medar, Horatio rolündeki Ali Tekbaş ise stranlarla göz doldurdular. Gülseven Medar’ın “ez dimirim tu sebeb î-ölüyorum sebebimsin” Ali Tekbaş’ın “Ewrek tê reş û tari-kara bir buluttur gelen” Rojda’nın seslendirdiği “Min Xewnek Di Ez Dimirim-Rüyamda öldüğümü gördüm”, gibi birçok şarkı söz ve besteleriyle bu oyun için özel olarak hazırlandı.
Kürtler için olmak ya da olmamak
Kürt Hamlet’e uygun düzenlenen kostümleri, oyuna baştan sona eşlik eden 4 kişilik müzisyen ekibi de unutmamak gerek. RAST Tiyatrosu ve Amed Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu, eşsiz bir eseri Kürtçe’ye kazandırmakla Kürt tiyatrosuna çok büyük bir katkıda bulundular. Kürt kültürüyle klasik bir eseri harmanlayarak bu köklü kültürün uluslar arası alanda daha fazla tanınmasını sağladılar. En önemlisi de, oyunun ana teması olan varoluş sorununun Kürtler için ne anlama geldiğini anlattılar. Yönetmen Celil Toksöz’de bu var oluş sorununa ilişkin “Kürt Hamlet’in sırtında taşıdığı yüzyıllık bir kimlik sorunu ve yaşadığı bu topraklarda otuz yıldır devam eden kanlı bir süreç vardı. Olmak ya da olmamak, sözünün Kürtçe olarak sahneden seslenilmesi en büyük hayalimdi” dedi.
Hamlet 400 yıl sonra Kürtçe seslendi
“Var olmak mı yok olmak mı,
bütün mesele bu
Düşüncemizin katlanması mı güzel
Zalim kaderin yumruklarına, oklarına
Yoksa diretip bela denizlerine karşı
Dur yeter demesi mi?”
Tüm zamanların en büyük tiyatro yazarı olarak görülen İngiliz şair ve oyun yazarı William Shakespeare’in “Hamlet” oyunu akıllarda belki de en fazla ‘olmak ya da olmamak, bütün mesele bu’ sözüyle kaldı. Tekil ya da kolektif varoluş sorunu, o gün bugündür bu sözle ifade edilir oldu. Kürtler bu sözü hep başka dilde duydular, Hamlet’i başka dillerde izlediler hep. Danimarka prensi Hamlet’in trajedisini anlatan oyun, 400 yılı aşkın bir süre sonra ilk defa Kürtçe sahnelendi. Hollanda RAST Tiyatrosu ve Amed Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nun ortaklaşa gerçekleştirdiği Kürtçe Hamlet’in dünya prömiyeri Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da yapıldı.
Asırlık binada dünya prömiyeri
Oyun için seçilmiş mekan da bir o kadar tarihiydi. Oyun, 1894 yılında kurulmuş dünya çapındaki birçok oyuna ev sahipliği yapmış Amsterdam Stadsschouwburg Tiyatrosu’nda sahnelendi. Hollanda ve İsveç’in ardından Türkiye’de 8 ayrı kentte sahnelenecek oyunun dünya prömiyerini yüzlerce kişi izledi. Stadsschouwburg Tiyatro salonu doldu. Gösterim saatinde kapıdan bilet alabileceğini düşünen birçok kişi geri dönmek zorunda kaldı. Hamlet’i kendi anadillerinde izlemek için salonu dolduran sürgündeki Kürtler kadar Hollandalıların da oyuna ilgisi büyük oldu.
Kürt motifleriyle yeniden can buldu
Yönetmenliğini RAST Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni Celil Toksöz’ün yaptığı oyunda tiyatro severler, Danimarka’da babasının ölümünün intikamı için deliliğe soyunan Shakespeare’in Hamlet’i kadar Kürt Hamlet’i de buldu. İhanet, intikam, pişmanlık, aşk duygularını Kürt dilinde bir kez daha yaşadı.
Amed’de bir aileyi canlandıran Leyla Batgi ve Vural Tantekin’in anlatıcılığında dile gelen hikaye Danimarka Sarayı’nda geçse de Hamlet, Kürt motivleriyle yeniden can buldu. Ava Susê satan satıcıdan, intikam yeminini Amed kırığına özgü ‘Avare’ oyunuyla anlatan Hamlet’e, dengbêjlik geleneğinin örneği müziklere kadar oyun, sadece bir çeviri olmanın da ötesine geçti, evrenselle, köklü bir kültürü buluşturdu.
Şarkılar özel hazırlandı
Anlatı-müzik-görsellik üçlemesiyle kurulan oyunda Amed Şehir Tiyatrosu oyuncuları üstün bir performans sergiledi. Oyucular arasında Yavuz Akkuzu, Özcan Ateş, Elvan Koçer, Mesut Erenol, M. Emin Yalçınkaya, Serdar Geren, İsmail Oyur bulunuyor. Oyun metnini İngilizce’den Kürtçe’ye Kawa Nemir çevirdi. Kraliçe Gertrude rolündeki Rojda, Ophelia rolündeki Gülseven Medar, Horatio rolündeki Ali Tekbaş ise stranlarla göz doldurdular. Gülseven Medar’ın “ez dimirim tu sebeb î-ölüyorum sebebimsin” Ali Tekbaş’ın “Ewrek tê reş û tari-kara bir buluttur gelen” Rojda’nın seslendirdiği “Min Xewnek Di Ez Dimirim-Rüyamda öldüğümü gördüm”, gibi birçok şarkı söz ve besteleriyle bu oyun için özel olarak hazırlandı.
Kürtler için olmak ya da olmamak
Kürt Hamlet’e uygun düzenlenen kostümleri, oyuna baştan sona eşlik eden 4 kişilik müzisyen ekibi de unutmamak gerek. RAST Tiyatrosu ve Amed Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu, eşsiz bir eseri Kürtçe’ye kazandırmakla Kürt tiyatrosuna çok büyük bir katkıda bulundular. Kürt kültürüyle klasik bir eseri harmanlayarak bu köklü kültürün uluslar arası alanda daha fazla tanınmasını sağladılar. En önemlisi de, oyunun ana teması olan varoluş sorununun Kürtler için ne anlama geldiğini anlattılar. Yönetmen Celil Toksöz’de bu var oluş sorununa ilişkin “Kürt Hamlet’in sırtında taşıdığı yüzyıllık bir kimlik sorunu ve yaşadığı bu topraklarda otuz yıldır devam eden kanlı bir süreç vardı. Olmak ya da olmamak, sözünün Kürtçe olarak sahneden seslenilmesi en büyük hayalimdi” dedi.
